5 გაკვეთილი რომელსაც ისწავლი წიგნიდან “ნულიდან ერთამდე”

პიტერ თილი  – მეწარმე და ინვესტორი, Pay-Pal-ის დამაარსებელი და გენერალური დირექტორია. Pay-Pal-ის საშუალებით მან სწრაფი და დაცული ონლაინვაჭრობის ახალ ეპოქას დაუდო საფუძველი. 2004 წლიდან პიტერი Facebook-ის დირექტორთა საბჭოს ერთ-ერთი წევრია.

წიგნში “ნულიდან ერთამდე: როგორ შევქმნათ საკუთარი მომავალი – გზამკვლევი სტარტაპებისთვის” იგი, სწორედ იმ რჩევებს იძლევა რომელიც დაგვეხმარება აკადემიური სპეციალიზაციის ჩარჩოებიდან გამოსვლასა და საკუთარი მომავლის მასშტაბურად აღქმაში.  ეს წიგნი ეფუძნება ლექციებს სტარტაპებზე, რომელთაც 2012 წელს სტენფორდის უნივერსიტეტში პიტერ თილი კითხულობდა.

პიტერის სტუდენტთაგან ერთ­ერთი – ბლეიკ მასტერსი – გულ­მოდგინედ იწერდა თითოეულ ლექციას და მალე მისი კონსპექტები უნივერსიტეტის კამპუსის ფარგლებს გას­ცდა. სწორედ ფართო აუდიტორიისთვის გასაგებ ენაზე გადამუშავებული ეს ჩანაწერები დაედო საფუძვლად ამ წიგნს.

ამჯერად ბიზნესბიბლიოთეკა წარმოგიდგენთ ხუთ გაკვეთილს, რომელსაც ისწავლით ამ წიგნის წაკითხვისას.

ბიზნესში ყველა მოვლენა მხოლოდ ერთხელ ხდება

ბერძენი ფილოსოფოსის ჰერაკლიტეს თქმით “მდინარის ერთსა და იმავე წყალში ორჯერ ვერ შევალთ“, ასე ფიქრობს პიტერ თილიც, როდესაც ამბობს, რომ ბიზნესში ყველა მოვლენა ხდება მხოლოდ ერთხელ.

ახა­ლი ბილ გეიტსი ხელმეორედ არ შექმნის ოპერაციულ სის­ტემას. ახალი ლარი პეიჯი და სერგეი ბრინი ხელახლა არ გამოიგონებენ საძიებო მექანიზმს. ახალი მარკ ცუკენბერ­გი კი არ ააგებს ახალ სოციალურ ქსელს. თუ ამ ადამიანების საქმიანობის კოპირებას ცდილობთ, ესე იგი, მათგან არა­ფერი გისწავლიათ.

რასაკვირველია, მოდელის კოპირება ბევრად უფრო ად­ვილია, ვიდრე რაიმე ახლის შექმნა. როცა ვაკეთებთ იმას, რაც უკვე გაკეთებულია, სამყაროს ერთიდან N რაოდენო­ბისკენ წარვმართავთ და უკვე არსებულ საგნებს ვამრავ­ლებთ. მაგრამ, როდესაც რაიმე ახალს ვქმნით, ნულიდან ერთისკენ ვდგამთ ნაბიჯს. ყველა შემოქმედებითი აქტი ისე­ვე განუმეორებელია, როგორც თავად შექმნის მომენტი, და შედეგიც ყოველთვის ორიგინალური და გასაოცარი აქვს.

წარმატების მზა ფორმულა არ არსებობს

წიგნი “ნულიდან ერთამდე” გვიჩვენებს, როგორ ჩამო­ვაყალიბოთ კომპანიები, რომლებსაც პრინციპულად ახ­ლის შექმნის უნარი ექნებათ. გაგიზიარებთ გამოცდილე­ბას, რომელიც Paypal-ისა და Palantir-ის თანადამფუძნებ­ლობის პერიოდში, მოგვიანებით კი ასობით სტარტაპში (მათ შორის, Facebook-სა SpaceX-ში) თანხების ინვესტირე­ბისას შევიძინე. მართალია, წლების განმავლობაში მრავა­ლი მდგრადი ბიზნესმოდელი მინახავს და მათ შესახებ ქვე­მოთ ბევრსაც ვისაუბრებ, თუმცა ამ წიგნში წარმატების მზა ფორმულას მაინც ვერ იპოვით. მეწარმეობის სწავლის პროცესის პარადოქსი სწორედ ისაა, რომ ამგვარი ფორ­მულა, უბრალოდ, არ არსებობს.

მეწარმეობის სწავლის პროცესის პარადოქსი სწორედ ისაა, რომ ამგვარი ფორ­მულა, უბრალოდ, არ არსებობს. ნებისმიერი სიახლე, თა­ ვისთავად, უნიკალურია და ვერც ერთი ავტორიტეტი ვერ გეტყვით, კონკრეტულად, რა უნდა გააკეთოთ იმისთვის, რომ ნოვატორი გახდეთ. მართლაც, ჩემ მიერ აღმოჩენილი ერთადერთი კანონზომიერება ისაა, რომ წარმატებული ადამიანები ფასეულობებს ყველაზე მოულოდნელ ადგი­ ლებში პოულობენ და რომ ისინი ამას სხვადასხვა ფორმუ­ ლაზე კი არა, საკუთარ ხედვასა და წარმოდგენებზე დაყრ­დნობით აღწევენ.

საუკეთესო კითხვა გასაუბრებაზე

სამსახურში აყვანისას კანდიდატებს გასაუბრებაზე ვეკითხები: “რომელია ის მნიშვნელოვანი ჭეშმარიტება, რო­მელსაც თქვენ გარშემო მყოფთა უმეტესობა არ ეთანხმე­ბა?.

ერთი შეხედვით, თითქოს მარტივი კითხვაა, თუმცა სინამდვილეში მასზე პასუხის გაცემა ძნელია. ძნელია, უპირველესად, ინტელექტუალური თვალსაზრისით: სკო­ლაში ნასწავლ ჭეშმარიტებებს, ცხადია, ყველა ეთანხმება. გარდა ამისა, კითხვა ფსიქოლოგიური კუთხითაცაა რთუ­ლი: მასზე პასუხის გაცემისას ადამიანმა არაპოპულარუ­ლი შეხედულება უნდა გამოთქვას. გენიალური აზროვნება იშვიათი ხილია, მაგრამ კიდევ უფრო დიდი იშვიათობა გამ­ბედაობაა.

ჩემს კითხვაზე ყველაზე ხშირად ასეთ პასუხებს ვისმენ: “ჩვენი განათლების სისტემა მოშლილია და სასწრაფოდ სჭირდება გამოსწორება”. “ამერიკა განსაკუთრებული ქვეყანაა”.
 და
 “ღმერთი არ არსებობს”.
 ეს უვარგისი პასუხებია. პირველი და მეორე განცხა­დება, პრინციპში, სწორია, მაგრამ მათ ბევრი ეთანხმება. მესამე კი მარადიული საკამათო თემის ერთ­ერთი თვალ­ საზრისია და სხვა არაფერი. კარგი პასუხი, დაახლოებით ასეთი იქნებოდა:  “ადამიანთა უმეტესობა მიიჩნევს, რომ ჭეშმარიტება X-­ია, მაგრამ სინამდვილეში ის X­-ის საპირის­ პიროა”. რაც შეეხება ჩემს პასუხს, მას ამ თავის ბოლოში შემოგთავაზებთ.

კი მაგრამ, რა კავშირი აქვს ჩემს უცნაურ კითხვას მო­მავალთან? მარტივად რომ ვთქვათ, მომავალი, უბრალოდ, ჯერ კიდევ მოსახდენი მოვლენების ერთობლიობაა. მაგ­რამ ის იმიტომ კი არ არის ჩვენთვის საინტერესო და მნიშ­ვნელოვანი, რომ ჯერ არ დამდგარა, არამედ იმიტომ, რომ ხვალინდელი სამყარო რაღაცით განსხვავებული უნდა იყოს დღევანდელისგან.

კონკურენცია გვიბიძგებს წარსულის კოპირებისკენ

მარქსი და შექსპირი გვთავაზობენ ორ განსხვავებულ მოდელს, რომ­ლებითაც, პრაქტიკულად, ნებისმიერი კონფლიქტის ახსნა შეიძლება.

მარქსის აზრით, ომების მიზეზი ადამიანებს შორის არ­სებული განსხვავებებია. პროლეტარიატი ბურჟუაზიას იმი­ტომ ეომება, რომ ამ ორი ფენის იდეები და მიზნები კარდი­ნალურად განსხვავდება ერთმანეთისგან (რაც, თავის მხრივ, განსხვავებული მატერიალური პირობებითაა გამოწვეული).

მარქსისგან განსხვავებით, შექსპირი მიიჩნევს, რომ და­პირისპირების მონაწილეები მეტ­ნაკლებად ჰგვანან ერთ­ მანეთს. საერთოდ, გაუგებარია, რატომ ომობენ ისინი, რო­ცა გასაყოფი არაფერი აქვთ.
ამ თვალსაზრისით, შექსპირი საუკეთესო გზამკვლევია ბიზნესის სამყაროში. ერთ კომპანიაში მომუშავე ადამია­ნები ერთმანეთით არიან შეპყრობილები – რომელიმე მე­ტოქემ კარიერულ კიბეზე არ გადაუსწროს. თავად კომპა­ნიებიც გამალებით აკვირდებიან მათ საბაზრო წილზე პრე­ტენზიის მქონე კონკურენტებს.

ერთი სიტყვით, ამ ადამი­ ანური დრამების მონაწილეებს მთელი ყურადღება მეტო­ქეებზე გადააქვთ და მხედველობის მიღმა რჩებათ მართლა არსებითი და მნიშვნელოვანი. კონკურენცია ძველ შესაძლებლობაზე გვამახვილებინებს ყურადღებას და იმის იმედი გვაქვს რომ დღესაც იმუშავებს, ის რაც წარსულში მუშაობდა.

ბოლო შესაძლოა იყოს პირველი

ალბათ ბევრი რამ გსმენიათ “პირველი სვლის უპირა­ტესობაზე”: როცა ბაზარზე პირველი შედიხართ, შესაძ­ლებლობა გეძლევათ, მისი მნიშვნელოვანი წილი ჩაიგდოთ ხელში მანამ, სანამ კონკურენტები თავს მოიფხანენ. თუმ­ცა ამ შემთხვევაში პირველობა თვითმიზანი კი არა, ტაქტი­კური ამოცანაა. თქვენი მიზანი სამომავლოდ მაქსიმალუ­რად დიდი ფულადი შემოდინების გენერირებაა; ამიტომაც პირველი სვლა არანაირ სარგებელს არ მოგიტანთ, თუ ამის
შემდეგ ვიღაც მოვა და კვარცხლბეკიდან ჩამოგაგდებთ.

შესაბამისად, ბევრად მომგებიან პოზიციაში ისაა, ვინც ბოლო სვლას გააკეთებს, ანუ ფინალურ ნახტომს განახორ­ციელებს კონკრეტულ ბაზარზე და მონოპოლისტური მო­გების წლებით (ან სულაც ათწლეულებით) დატკბება. ამის მიღწევის ყველაზე მარტივი გზაა მცირე ნიშურ ბაზარზე მონოპოლისტის პოზიციის დაკავება და შემდგომი გაფარ­თოება და სვლა ამბიციური, გრძელვადიანი მიზნებისკენ. ამ თვალსაზრისით, ბიზნესი ძალიან ჰგავს ჭადრაკს. ხოსე რაულ კაპაბლანკა სრულიად მართალი იყო, როცა ამბობ­და, პირველ რიგში ენდშპილის თამაში უნდა ისწავლოთო.

წაიკთხეთ მეტი წიგნში “ნულიდან ერთამდე“

რუსუდან უსტიაშვილი